شاید برایتان پیش آمده که با وجود موفقیت در شغل، تحصیل یا زندگی، احساس کنید لیاقت آن‌چه به‌دست آورده‌اید را ندارید. شاید دائم فکر می‌کنید که دیگران بیش از حد شما را جدی گرفته‌اند و روزی متوجه خواهند شد که شما آن‌قدرها هم «توانمند» نیستید. این احساس، «سندرم ایمپاستر (Imposter Syndrome)» نام دارد.
سندرم ایمپاستر چیست؟
سندرم ایمپاستر یک اختلال روان‌شناختی رایج است که در آن فرد موفقیت‌های خود را به شانس یا فریب دیگران نسبت می‌دهد و از درون احساس می‌کند «حقش نیست» در جایگاه فعلی باشد.
نشانه‌های سندرم ایمپاستر
> ترس از «لو رفتن» به‌عنوان یک فرد ناتوان یا تقلبی
> نادیده گرفتن یا بی‌ارزش شمردن موفقیت‌ها
> مقایسه مداوم خود با دیگران
> خودسرزنشی پس از موفقیت
> احساس بی‌کفایتی مداوم با وجود شواهد خلاف آن
> کمال‌گرایی شدید و ترس از شکست
چه کسانی بیشتر دچار این سندرم می‌شوند؟
> دانشجویان و افراد باهوش که در محیط‌های رقابتی هستند
> زنان در محیط‌های مردسالار یا تخصصی
> افراد خلاق، نویسندگان، هنرمندان
> کسانی با سابقه اضطراب یا عزت‌نفس پایین
> افرادی که از خانواده‌هایی آمده‌اند که موفقیت را کافی نمی‌دانستند.
دلایل روان‌شناختی این اختلال
> تربیت در خانواده‌هایی با تأکید بیش‌ازحد بر موفقیت
> دریافت پیام‌هایی چون «هرگز کافی نیستی» در کودکی
> توقعات زیاد جامعه یا محیط کاری
> درونی‌سازی مقایسه‌های اجتماعی در فضای مجازی
راهکارهای مقابله با سندرم ایمپاستر
۱. شناسایی افکار منفی و تحریف‌شده
آگاه شوید که این احساسات، واقعیت نیستند بلکه باورهای نادرست ذهن شما هستند.
۲. مستندسازی موفقیت‌ها
لیستی از دستاوردهای واقعی خود تهیه کنید، با جزئیات و بی‌تعارف.
۳. صحبت کردن درباره احساسات
در میان گذاشتن این حس با دوستان یا مشاور روان‌شناس، بسیار کمک‌کننده است.
۴. پذیرش ناقص بودن
هیچ‌کس کامل نیست. انسان بودن یعنی گاهی اشتباه کردن.
۵. پرهیز از مقایسه دائم
فضای مجازی یا افراد موفق دیگر را مبنای ارزشیابی خود قرار ندهید.
۶. درمان شناختی رفتاری (CBT)
درمان مؤثری برای بازسازی باورهای تحریف‌شده و افزایش عزت‌نفس.
جمله‌ای برای به خاطر سپردن:
> «تو موفق نبودی چون شانس آوردی؛ موفق شدی چون شایستگی‌اش را داشتی.»
سندرم ایمپاستر یک حس واقعی است، اما حقیقت ندارد. شما توانمند، باارزش و شایسته موفقیت‌هایی هستید که به آن‌ها رسیده‌اید. با شناخت این اختلال، می‌توان به‌جای فرار از موفقیت، آن را پذیرفت و از آن لذت برد.
