آیا تاکنون سردرد ساده‌ای داشته‌اید اما ذهن‌تان به سمت احتمال یک تومور مغزی رفته است؟ یا با یک خارش کوچک در پوست، به سرطان مشکوک شده‌اید؟ اگر این‌گونه افکار مزاحم و ترس‌های بیمارگونه مداوم زندگی شما را مختل کرده‌اند، ممکن است دچار اختلال اضطراب سلامت یا همان هیپوکندریا باشید.
اختلال اضطراب سلامت چیست؟
اضطراب سلامت یک اختلال روانی است که در آن فرد به شکل غیرمنطقی نگران بیمار بودن یا مبتلا شدن به یک بیماری جدی است، حتی زمانی‌که آزمایش‌ها و معاینات پزشکی هیچ مشکلی را نشان نمی‌دهند.
علائم رایج
> نگرانی مداوم در مورد علائم بدنی جزئی
> مراجعه مکرر به پزشکان بدون دلیل پزشکی واقعی
> اطمینان‌جویی بیش‌ازحد از دیگران
> جست‌وجوی وسواسی علائم در اینترنت (سایبرکندریا)
> اجتناب از محیط‌های پزشکی به دلیل ترس شدید
> تشدید اضطراب پس از شنیدن خبرهای مربوط به بیماری‌ها
تفاوت با بیماری واقعی چیست؟
برخلاف بیماری واقعی که نشانه‌ها قابل تشخیص و اثبات‌پذیر هستند، در اضطراب سلامت:
> نشانه‌ها بیشتر ذهنی هستند تا فیزیکی
> نتیجه آزمایش‌ها عادی است
> اطمینان‌بخشی کوتاه‌مدت است و نگرانی بازمی‌گردد
> احساس بیماری با اضطراب تقویت می‌شود، نه علائم واقعی
دلایل بروز اضطراب سلامت
> تجربه بیماری شدید در گذشته (خود یا نزدیکان)
> الگوهای خانوادگی مضطرب یا وسواسی
> اطلاعات بیش‌ازحد و نادرست از اینترنت
> اختلالات همزمان مانند افسردگی یا اضطراب عمومی
> تجربیات دوران کودکی مانند مرگ والد یا ترس از دست دادن
راهکارهای درمانی مؤثر
۱. درمان شناختی رفتاری (CBT)
با کمک درمانگر، افکار تحریف‌شده شناسایی و بازسازی می‌شوند. CBT یکی از مؤثرترین روش‌هاست.
۲. آموزش ذهن‌آگاهی (Mindfulness)
کمک به بازگشت به لحظه حال و کاهش نشخوار فکری.
۳. پرهیز از سرچ علائم پزشکی در اینترنت
جست‌وجوی بیش‌ازحد، اضطراب را تشدید می‌کند.
۴. دارودرمانی (در موارد شدید)
پزشک روانپزشک ممکن است داروهای ضد اضطراب یا ضد وسواس تجویز کند.
۵. محدود کردن مراجعه به پزشکان
فقط بر اساس برنامه مشخص و نه احساسات اضطرابی.
چگونه با فرد دچار اضطراب سلامت برخورد کنیم؟
> ترس او را مسخره نکنید.
> اطمینان‌بخشی مکرر ندهید. (باعث وابستگی می‌شود)
> به او پیشنهاد مراجعه به درمانگر بدهید.
> به جای تمرکز بر بیماری، روی احساس و نگرانی صحبت کنید.
اضطراب سلامت، اختلالی واقعی و ناتوان‌کننده است اما با آگاهی، درمان صحیح و حمایت اطرافیان قابل کنترل است. ذهنی که بیش از حد به بدن مشکوک است، نیاز به آرامش و اطمینان درونی دارد، نه آزمایش‌های بی‌پایان.
