همه ما در زندگی با افرادی مواجه شده‌ایم که پس از هر گفت‌وگو یا برخورد با آن‌ها، احساس خستگی، اضطراب یا بی‌ارزشی می‌کنیم. این افراد به‌اصطلاح «سمی» (Toxic) هستند. رابطه با آن‌ها می‌تواند موجب فرسودگی روانی و آسیب به عزت‌نفس شود. اما راه نجات چیست؟ باید آن‌ها را شناخت، نحوه برخورد را یاد گرفت و مرزهای روانی و عاطفی مشخص کرد.
افراد سمی چه ویژگی‌هایی دارند؟
برخی نشانه‌های بارز آن‌ها:
> کنترل‌گر و تحقیرکننده
> خودمحور و بی‌توجه به احساسات دیگران
> ایجاد احساس گناه و سرزنش دائم
> حسادت‌ورز و رقابت‌طلب حتی در روابط صمیمی
> درام‌آفرینی مداوم و بی‌ثباتی عاطفی
> انتقادگر مزمن بدون ارائه راهکار
چرا افراد سمی روی ما اثر می‌گذارند؟
> اغلب رفتار آن‌ها در ابتدا پنهان یا پیچیده است.
> ممکن است فرد مورد نظر از نزدیکان (همکار، خانواده یا شریک عاطفی) باشد.
> درگیر «وابستگی عاطفی» یا «احساس مسئولیت کاذب» می‌شویم.
> ممکن است عزت‌نفس پایینی داشته باشیم و احساس کنیم لیاقت بهتر را نداریم.
راهکارهای روان‌شناختی برای برخورد با افراد سمی
۱. شناسایی الگوهای رفتاری سمی
اگر پس از هر تعامل احساس بدی دارید، به رفتار و اثر آن شخص دقت کنید.
۲. مرزگذاری (Boundaries)
یاد بگیرید نه بگویید، زمان و انرژی خود را کنترل کنید و اجازه ندهید احساساتتان بازیچه قرار گیرد.
۳. درگیر بازی‌های روانی نشوید
پاسخ‌های احساسی ندهید؛ افراد سمی از واکنش شما تغذیه می‌کنند.
۴. با فرد مورد نظر گفت‌وگوی شفاف داشته باشید
اگر امکان دارد، احساسات خود را با آرامش بیان کنید و نتیجه‌ای واقعی از رابطه بخواهید.
۵. حمایت اجتماعی ایجاد کنید
در اطراف خود افراد مثبت، حمایت‌گر و سالم داشته باشید.
۶. در صورت لزوم، قطع ارتباط کنید
رهایی از رابطه سمی، شجاعت می‌خواهد اما برای سلامت روان ضروری است.
تفاوت افراد دشوار با افراد سمی
همه‌ی افرادی که با ما اختلاف نظر دارند یا گاهی منفی‌نگر هستند، سمی نیستند. افراد سمی رفتارهای مخرب و مکرر دارند که سلامت روان ما را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
تأثیر رابطه سمی بر سلامت روان
> کاهش عزت‌نفس و حس ارزشمندی
> افزایش اضطراب و استرس مزمن
> اختلال در خواب و تغذیه
> افسردگی یا خشم‌های سرکوب‌شده
> خستگی ذهنی و فرسودگی عاطفی
جمله طلایی
شما مسئول احساسات دیگران نیستید. اما مسئول حفظ آرامش روان خود هستید.
افراد سمی واقعیت زندگی‌اند، اما قربانی آن‌ها بودن یک انتخاب است. با خودآگاهی، مرزگذاری و تمرین مهارت‌های ارتباطی، می‌توان از آسیب‌پذیری در برابر آن‌ها رها شد و فضای ذهنی سالم‌تری برای خود ساخت.
