اضطراب اجتماعی یا Social Anxiety Disorder یکی از رایج‌ترین اختلالات روانی در جهان است. افرادی که از این اختلال رنج می‌برند، در موقعیت‌های اجتماعی دچار ترس، نگرانی و خودآگاهی شدید می‌شوند. این اختلال می‌تواند تأثیر عمیقی بر کیفیت زندگی، شغل، تحصیل و روابط شخصی داشته باشد.
علائم اضطراب اجتماعی
علائم ممکن است از خفیف تا شدید متغیر باشد، اما شایع‌ترین نشانه‌ها عبارتند از:
> ترس از قضاوت دیگران در جمع
> نگرانی پیش از رویدادهای اجتماعی
> تعریق شدید، تپش قلب و لرزش صدا
> اجتناب از تماس چشمی
> دشواری در شروع مکالمه
> خودسرزنشی پس از معاشرت‌ها
دلایل و عوامل بروز اضطراب اجتماعی
عوامل مختلفی ممکن است در شکل‌گیری این اختلال نقش داشته باشند:
> ژنتیک و وراثت: مطالعات نشان داده‌اند که اضطراب اجتماعی در خانواده‌ها می‌تواند ارثی باشد.
> تجربیات منفی گذشته: مانند تحقیر شدن در جمع یا زورگویی در مدرسه.
> ساختار مغزی: در برخی افراد، آمیگدال (مرکز پردازش ترس در مغز) بیش‌فعال است.
> فرهنگ و محیط: فشارهای اجتماعی یا فرهنگی می‌توانند اضطراب را تشدید کنند.
روش‌های درمان اضطراب اجتماعی
۱. درمان شناختی رفتاری (CBT)
درمان CBT یکی از مؤثرترین روش‌هاست. فرد یاد می‌گیرد الگوهای فکری منفی خود را شناسایی و بازسازی کند.
۲. دارودرمانی
پزشکان ممکن است داروهای ضد اضطراب یا ضد افسردگی مانند SSRIs را تجویز کنند.
۳. تمرین مواجهه (Exposure Therapy)
با قرار گرفتن تدریجی در موقعیت‌های اجتماعی، مغز یاد می‌گیرد که ترس غیرمنطقی است.
۴. گروه‌درمانی
مشارکت در جلسات گروهی به فرد کمک می‌کند احساس تنهایی نکند و مهارت‌های اجتماعی را تمرین کند.
راهکارهای عملی برای کاهش اضطراب اجتماعی
> تنفس عمیق و آرام‌سازی عضلانی
> نوشتن افکار پیش از رویدادهای مهم
> استفاده از تکنیک‌های ذهن‌آگاهی (Mindfulness)
> تنظیم اهداف کوچک و تدریجی برای حضور در جمع
> صحبت با مشاور یا روان‌شناس
چه زمانی باید به روان‌شناس مراجعه کرد؟
اگر اضطراب اجتماعی مانع انجام فعالیت‌های روزمره مانند رفتن به دانشگاه، کار یا تعامل با دیگران شود، حتماً باید از روان‌درمانگر کمک گرفت.
اضطراب اجتماعی اگرچه اختلالی شایع و ناتوان‌کننده است، اما کاملاً قابل درمان و مدیریت است. با آگاهی، حمایت و روش‌های درمانی مناسب، می‌توان مسیر زندگی را با اعتماد به نفس و آرامش طی کرد.
