تحقیقات نشان می‌دهد که رزماری حتی ممکن است در مبارزه با بیماری آلزایمر، که مهم‌ترین علت زوال عقل در جهان است، نقش داشته باشد.
به طور تاریخی، رزماری همواره با حافظه و وضوح ذهنی مرتبط بوده است. در یونان و روم باستان، دانشجویان و دانشمندان از رزماری استفاده می‌کردند تا تمرکز و قدرت یادآوری خود را تقویت کنند.
علم مدرن اکنون دریافته که شاید این باور قدیمی پایه علمی داشته است: در یک مطالعه، افرادی که رایحه رزماری را استشمام کردند، در آزمون‌های حافظه عملکرد بهتری نسبت به افرادی داشتند که در محیط بدون بو بودند.
رزماری چگونه بر مغز اثر می‌گذارد؟
چندین مکانیزم در این روند نقش دارد:
1. رزماری گردش خون را تحریک می‌کند، از جمله در مغز، و این کار باعث می‌شود اکسیژن و مواد مغذی بیشتری به مغز برسد که می‌تواند وضوح ذهنی را افزایش دهد.
2. این گیاه خاصیت آرام‌بخش دارد؛ برخی مطالعات نشان می‌دهند که رایحه آن می‌تواند اضطراب را کاهش داده و کیفیت خواب را بهبود بخشد. کاهش استرس به معنای تمرکز بهتر و حفظ بیشتر اطلاعات است.
3. رزماری حاوی ترکیباتی است که با انتقال‌دهنده‌های عصبی مغز تعامل دارند. یکی از این ترکیبات، 1,8-سینئول، مانع از تجزیه استیل‌کولین می‌شود؛ ماده شیمیایی مهمی که برای یادگیری و حافظه ضروری است. با حفظ این ماده، رزماری می‌تواند عملکرد شناختی را، به ویژه در سنین بالا، تقویت کند.
علاوه بر این، رزماری سرشار از آنتی‌اکسیدان‌هاست که از سلول‌های مغزی در برابر آسیب ناشی از استرس اکسیداتیو یکی از عوامل اصلی کاهش عملکرد شناختی محافظت می‌کنند.
اسید کارنوزیک؛ ترکیب کلیدی رزماری
رزماری غنی از فیتوشیمیایی‌هاست؛ ترکیبات گیاهی که اثرات تقویتی بر سلامتی دارند. یکی از قوی‌ترین آن‌ها اسید کارنوزیک است که خاصیت آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی دارد و از سلول‌های مغزی در برابر آسیب‌های مرتبط با آلزایمر محافظت می‌کند.
در سال ۲۰۲۵، پژوهشگران نسخه پایداری از اسید کارنوزیک به نام دی‌آک‌سی‌ای‌سی‌ای (diAcCA) تولید کردند. در مطالعات پیش‌بالینی، این ترکیب باعث بهبود حافظه، افزایش تعداد سیناپس‌ها (ارتباطات بین سلول‌های مغزی) و کاهش پروتئین‌های مضر مرتبط با آلزایمر مانند آمیلوئید بتا و تاو شد.
ویژگی جالب دی‌آک‌سی‌ای‌سی این است که فقط در نواحی ملتهب مغز فعال می‌شود و همین امر می‌تواند عوارض جانبی را به حداقل برساند. تاکنون، مطالعات روی موش‌ها هیچ نشانه‌ای از سمیت نشان نداده و بهبود قابل توجه عملکرد شناختی را گزارش کرده‌اند، که امیدها برای آغاز آزمایش‌های انسانی را افزایش داده است.
پژوهشگران همچنین معتقدند که دی‌آک‌سی‌ای‌سی می‌تواند در درمان سایر بیماری‌های التهابی مانند دیابت نوع ۲، بیماری‌های قلبی‌عروقی و پارکینسون نیز مؤثر باشد.
فواید فراتر از سلامت مغز
مزایای رزماری به مغز محدود نمی‌شود. این گیاه به طور سنتی برای کمک به هضم، کاهش نفخ و کاهش التهاب در بدن استفاده شده است.
ترکیباتی مانند اسید رزمارینیک و اسید اورسولیک به دلیل اثرات ضدالتهابی در سراسر بدن شناخته شده‌اند. رزماری حتی ممکن است برای پوست نیز مفید باشد؛ بررسی‌ها نشان می‌دهد که می‌تواند به تسکین آکنه و اگزما کمک کند، در حالی که اسید کارنوزیک ممکن است با محافظت از پوست در برابر آسیب آفتاب، اثرات ضدپیری داشته باشد.
روغن رزماری نیز دارای خواص ضدمیکروبی است و در نگهداری مواد غذایی و حتی کاربردهای دارویی پتانسیل دارد، زیرا می‌تواند رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها را مهار کند.
موارد احتیاط
برای بیشتر افراد، استفاده از رزماری در غذا، چای یا رایحه‌درمانی بی‌خطر است. اما مصرف دوزهای بالای عصاره یا مکمل آن می‌تواند خطراتی به همراه داشته باشد. مصرف زیاد ممکن است باعث استفراغ یا در موارد نادر، تشنج شود – به ویژه در افرادی که مبتلا به صرع هستند.
همچنین احتمال تئوریک وجود دارد که رزماری باعث تحریک انقباضات رحمی شود، بنابراین زنان باردار باید از مصرف زیاد آن اجتناب کنند. چون رزماری می‌تواند با برخی داروها مانند رقیق‌کننده‌های خون تداخل داشته باشد، بهتر است پیش از مصرف مکمل‌ها با پزشک مشورت شود.
رزماری فقط یک ادویه آشپزخانه نیست؛ این گیاه یک درمان طبیعی با ریشه‌های باستانی و پشتوانه علمی مدرن است. با ادامه تحقیقات، به‌ویژه درباره ترکیب نوآورانه‌ای مانند دی‌آک‌سی‌ای‌سی، رزماری می‌تواند نقش هیجان‌انگیزی در درمان‌های آینده آلزایمر و سایر بیماری‌های مزمن داشته باشد.
تا آن زمان، افزودن کمی رزماری به زندگی چه در یک وعده غذایی، یک فنجان چای یا استشمام رایحه آن می‌تواند گامی کوچک با فواید بزرگ برای سلامتی باشد.
