افسردگی سال‌هاست که به عنوان یک بیماری روانی شناخته می‌شود؛ اما علم در حال بازتعریف این برداشت سنتی است. طبق نتایج پژوهش‌های جدید در حوزه ژنتیک و ایمنی‌شناسی، ارتباطی قابل‌توجه میان ژن‌های مرتبط با افسردگی و فرآیندهای التهابی در بدن شناسایی شده که می‌تواند نگاه ما به منشأ این بیماری را دگرگون کند.
مطالعه‌ای که اخیراً در مجله‌ی Nature Mental Health منتشر شده، بیش از ۲۵ هزار ژن فعال در افراد مبتلا به افسردگی مزمن را مورد بررسی قرار داده و نشان داده که چندین ژن خاص، هم‌زمان با بالا رفتن سطح فاکتورهای التهابی مانند CRP و IL-6 در خون، فعالیت بیشتری دارند.
دکتر «یوهان اشمیت»، سرپرست این پژوهش از دانشگاه زوریخ می‌گوید:
> «ما به شواهد بی‌سابقه‌ای دست یافتیم که نشان می‌دهد التهاب مزمن در بدن ممکن است به‌صورت مستقیم روی ساختارهای عصبی و خلق‌وخوی افراد اثر بگذارد. به بیان دیگر، افسردگی شاید بیش از آنکه فقط روانی باشد، یک بیماری التهابی باشد.»
التهاب چگونه به روان نفوذ می‌کند؟
فرآیند التهاب، پاسخی طبیعی و ضروری برای دفاع بدن در برابر عوامل بیماری‌زاست. اما در مواردی که این پاسخ به‌طور مزمن و بلندمدت فعال باقی بماند، می‌تواند به بافت‌های بدن از جمله مغز آسیب بزند. التهاب مزمن می‌تواند مسیرهای انتقال‌دهنده‌های عصبی مثل سروتونین و دوپامین را مختل کند، که هر دو به‌طور مستقیم در تنظیم خلق‌وخو نقش دارند.
نتایج این پژوهش‌ها همچنین نشان داده‌اند که بیمارانی که از داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن استفاده می‌کردند، در برخی موارد، بهبود قابل‌توجهی در علائم افسردگی تجربه کرده‌اند. این موضوع، بسیاری از پژوهشگران را به سمت طراحی درمان‌های ترکیبی سوق داده است: داروهایی که هم عملکرد مغز را تقویت کنند و هم التهاب را کاهش دهند.
آینده درمان افسردگی؛ ضدالتهاب‌ها در خط مقدم؟
در حال حاضر، داروهای ضدافسردگی رایج بر انتقال‌دهنده‌های عصبی تمرکز دارند، اما این کشف تازه می‌تواند مسیر درمان را به‌طور کامل تغییر دهد. داروهای جدیدی که هم‌اکنون در مراحل آزمایش بالینی قرار دارند، به‌طور هدفمند التهاب سیستم عصبی مرکزی را نشانه می‌گیرند.
پژوهشگران معتقدند این داروها می‌توانند به‌ویژه برای بیمارانی مؤثر باشند که افسردگی آن‌ها به درمان‌های معمول پاسخ نمی‌دهد یا با علائم جسمی مانند درد مزمن، خستگی و اختلالات گوارشی همراه است.
کشف ارتباط میان افسردگی و التهاب مزمن، آغازگر فصلی تازه در درک این بیماری رایج است. اگرچه هنوز راه زیادی تا درمان قطعی باقی مانده، اما امیدها به درمان‌هایی مؤثرتر، بدون عوارض جانبی داروهای سنتی، بیش از همیشه پررنگ شده‌اند. شاید در آینده‌ای نه‌چندان دور، پزشکان برای افسردگی، نسخه‌ای ضدالتهاب تجویز کنند.
